Agencja Interaktywna

Polish Fighting Team (PFT) "Cyrk Skalskiego"
Historia eskadry

Pod koniec 1942 roku w Dowództwie PSP zrodził się pomysł stworzenia jednostki myśliwskiej, która miałaby zostać wysłana w rejon gdzie w walkach współdziała lotnictwo i siły naziemne. Pomysłodawcą był płk Tadeusz Rolski. Jedynym miejscem gdzie takie walki się toczyły była Płn. Afryka. Ustalono, że jednostka polska będzie liczyć 16 pilotów, w tym jeden podpułkownik. Pobyt Polaków w Afryce miał trwać 3 miesiące. Organizacja grupy rozpoczęła się w styczniu 1943 roku. Od kandydatów wymagano rocznej służby w dywizjonie myśliwskim, 30 lotów bojowych, oraz zgody dowódcy dywizjonu na odejście pilota. Zgłosiło się 68 ochotników, lecz dowódcy wyrazili zgodę na odejście 29. Z tych 29 wybrano 15 pilotów. Dowódcą jednostki został jej pomysłodawca płk Rolski. Imienny skład Grupy Afrykańskiej przedstawia się następująco:

* Płk Tadeusz Rolski
* Kpt. Stanisław Skalski
* Kpt. Wacław Król
* Kpt. Karol Pniak
* Por. Eugeniusz Horbaczewski
* Por. Bohdan Arct
* Por. Władysław Drecki
* Por. Kazimierz Sporny
* Por. Ludwik Martel
* Por. Mieczysław Wyszkowski
* Ppor. Jan Kowalski
* Sierż. Bronisław Malinowski
* Sierż. Władysław Majchrzyk
* Sierż. Marian Popek
* Sierż. Kazimierz Sztramko
* Sierż. Marcin Machowiak

Wkrótce okazało się, że płk Rolski musi pełnić funkcję oficera łącznikowe. Dowództwo zatem przekazał kpt. Skalskiemu. Jednostka otrzymała nazwę Polish Fighting Team (Polski Zespół Walczący). Piloci zostali zebrani dnia 13 lutego 1943 roku i od tego dnia datuje się istnienie PFT. Polacy mieli wejść jako niezależna eskadra "C" w 145 Dywizjonie RAF-u. Operacyjnie podlegali pod WDAF (West Desert Air Forces ? Zachodnio Afrykańskie Siły Powietrzne). 19 lutego piloci zostali załadowani na transportowiec "Letycia", by na jego pokładzie wyruszyć do Afryki. Cel został osiągnięty 4 marca. Następnie podzieleni na dwie grupy piloci dostawali się na lotnisko Bu-Grara. Na początku PFT otrzymał samoloty typu Supermarine Spitfire MK Vb. Oznaczeniem 145 dywizjonu były litery "ZX" i takie też oznaczenie widniało na polskiej eskadrze, jednak zamiast 3 litery kodowej Polacy otrzymali cyfry (np. "ZX-1"). Pierwszy lot bojowy PFT wykonało 18 marca. Już 26 marca Eskadra został przezbrojona na lepsze i lepiej przystosowane do afrykańskich warunków Spitfire?y MK IX. Pierwszy kontakt z wrogiem nastąpił dnia 28 marca, kiedy to "Flight" napotkał wyprawę niemieckich bombowców Junkers Ju-88 w osłonie myśliwców. Pierwsze zestrzelenie zaliczył por. Horbaczewski, a drugie (i ostatnie tego dnia) kpt. Skalski. Na następne zwycięstwo nie trzeba było długo czekać. Podczas osłaniania bombowców "Boston", formacja została zaatakowana przez Me-109. Strącono 3 wrogie myśliwce. Zwycięzcami byli znów kpt. Skalski i por. Horbaczewski, zaś trzeciego strącił sierż. Machowiak. Kolejna 3 strącenia dnia 4 kwietnia, 1 zestrzelenie dnia 6 kwietnia i jeszcze 2 następne 7 kwietnia. Dla por. Horbaczewskiego bardzo dramatyczny okazał się dzień 6 kwietnia. Podczas patrolu por. Horbaczewski ujrzał klucz 5 niemieckich myśliwców. Odłączył się od eskadry i samotnie zaatakował. Strącił jeden samolot, lecz Niemcy zapalili jego Spitfire?a. Udało mu się uciec, lecz samolot dalej się palił. Pilot zanurkował i odwrócił maszynę na plecy. Kiedy chciał już skakać ogień zgasł i por. Horbaczewski mógł kontynuować lot. Wylądował na pierwszym napotkanym amerykańskim lotnisku. Wypożyczył jeepa i następnego dnia powrócił do Bu-Grara. Koledzy byli bardzo zaskoczeni jego przybyciem, gdyż został on już uznany za poległego. 11 kwietnia dywizjon 145 w tym i Polacy zostaje przebazowany na lotnisko La Fauconnerie, by 3 dni później przenieść się na lotnisko Goubrine. 18 kwietnia dywizjon ponosi jedyną stratę. Podczas powrotu do bazy Spitfire ppor. Wyszkowskiego został trochę z tyłu i zaatakowały go Messerschmitty. Udaje mu się wylądować awaryjnie, lecz trafia do niewoli W połowie kwietnia zaczyna się mówić o Eskadrze Afrykańskiej jako o "Cyrku Skalskiego". 20 kwietnia Polacy odnoszą kolejny wspaniały sukces strącając 6 samolotów wroga, a dzień później kpt. Król zestrzeliwuje następnego nieprzyjaciela. 22 kwietnia 3 pilotów powtarza wyczyn z przed dwóch dni strącając w sumie 6 Niemców. 6 maja Polacy znów zostają przebazowani tym razem na lotnisko Hegla, gdzie pozostają do 20 maja kiedy to przenoszą się na lotnisko Ben Gardane. 6 maja ma miejsce również ostatnie zwycięstwo "Cyrku Skajskiego". Tego dnia sierż. Popek strąca Messerschmitt?a Me-109. Ostatni lot operacyjny Polacy wykonali 8 maja. W ciągu 3 miesięcznego pobytu w Afryce "Cyrk Skalskiego" strącił 25 na pewno 3 prawdopodobnie i uszkodził 6 samolotów niemieckich lub włoskich. O tym, jakimi cennymi pilotami byli Polacy świadczyć może fakt, że jeszcze przed kapitulacją wojsk Osi 3 maja dowództwo WDAF wystąpiło do dowództwa RAF, z wnioskiem o rozwiązanie Polskiej Eskadry i rozesłaniu jej pilotów do jednostek brytyjskich służących w afrykańskim 244 skrzydle myśliwskim. Ostatecznie sprawa został załatwiona kompromisowo i po rozwiązaniu PFT Polacy mogli wybrać czy chcą wrócić do Anglii i służyć w dywizjonach Polskich, czy też chcą pozostać na Afrykańskim teatrze działań jako dowódcy eskadr, lub dywizjonów brytyjskich. Ostatecznie tylko 3 Polaków zgodziło się przejść do jednostek brytyjskich i byli kpt. Skalski (objął dowództwo 601 dywizjonem RAF), por. Horbaczewski (objął dowództwo 43 dywizjonem RAF) i por. Drecki (objął eskadrę w dywizjonie 152). Pozostali piloci powrócili do Anglii. Oficjalnie Polish Fighting Team został rozwiązany 22 lipca 1943 roku

Lista indywidualnych zestrzeleń pilotów "Cyrku Skalskiego"
Por. Horbaczewski 5
Kpt. Król 3
Kpt. Skalski 3
Por. Sporny 3
Sierż. Sztramko 3
Sierż. Popek 2
Sierż. Machowiak 1
Sierż. Malinowski 1
Sierż. Majchrzyk 1
Por. Martel 1
Por. Drecki 1
Por. Arct 1

Tadeusz Henryk Rolski (ur. 18 sierpnia 1906 w Przeworsku – zm. 27 września 1991 w Warszawie) – polski pilot wojskowy z okresu II wojny światowej.

Od kwietnia 1942 służył w dziale planowania operacyjnego 11 Grupy Myśliwskiej, zaś od 25 września był zastępcą Polskiego Oficera Łącznikowego w Dowództwie Lotnictwa Myśliwskiego RAF.
Następnie (od marca 1943) jako ppłk pil. w randze wing commandera był oficerem łącznikowym w dowództwie RAF Western Desert Polskiego Zespołu Myśliwskiego w Afryce. Według niektórych źródeł Rolski dowodził na zmianę z kpt. pil. Stanisławem Skalskim.
Po powrocie do Anglii, 20 października 1943 został organizatorem i dowódcą 18 Sektora Myśliwskiego będącego częścią 84 Grupy Myśliwskiej (I i III Polskie Skrzydła Myśliwskie). Również w tym przypadku objęcie dowództwa tego szczebla przez ppłk. Rolskiego było pierwszym tego typu przypadkiem w RAF.
Od 25 lutego 1944 Tadeusz Rolski pełnił funkcję zastępcy szefa Sztabu Naczelnego Wodza do spraw lotnictwa.
Od 17 lutego 1945 był dowódcą III Polskiego Skrzydła Myśliwskiego. Po zakończeniu wojny w Europie został pierwszym nie-Brytyjczykiem dowódcą bazy RAF (w baza Coltichall).

Stanisław Skalski (1915-2004) - polski pilot z czasów II wojny światowej, najlepszy polski as myśliwski, uczestnik bitwy o Wielką Brytanię oraz jeden z głównych lotników "Cyrku Skalskiego".

Na początku 1943 roku wyraził chęć walki w składzie polskiej jednostki organizowanej w Afryce. W Afryce Północnej latał dla Polish Fighting Team wraz z innymi Polakami. Szybko przyzwyczaił się do klimatu Afryki, dokładając kolejne zestrzelenia do bogatego już myśliwskiego dorobku. W Polskim Zespoly Myśliwskim zanotowano mu trzy zestrzelenia i, niejako na jego część, nazywaną grupkę pilotów "Cyrkiem Skalskiego". Po rozwiązaniu Polish Fighting Team (wojska Państw Osi przegrały kampanię afrykańską, kapitulując 13 maja 1943 roku), Skalski dowodził 601. squadronem RAF we Włoszech (dowództwo objął 4 lipca 1943 roku). 20 października 1943 roku zdecydował się na powrót do Wielkiej Brytanii. 12 grudnia 1943 roku powierzono mu dowództwo 131. Skrzydła Myśliwskiego. Miał pod swoją komendą trzy dywizjony. W kwietniu 1944 roku Stanisław Skalski ponownie się przeniósł, rozpoczynają pracę w charakterze dowódcy 133. Skrzydła Myśliwskiego. Walczył w czasie alianckiej inwazji na Normandię, odnosząc na niebie Francji kolejne zwycięstwa, które zamknęły listę jego sukcesów.

Wacław Król urodził się 25 grudnia 1915 r. w Sandomierzu.

Na początku 1943 r. zgłosił się ochotniczo do organizowanej właśnie jednostki, która miała zostać wysłana do Północnej Afryki (nazwana później Polish Fighting Team). 24 lutego 1943 r. wraz z kilkunastoma innymi polskimi pilotami odpłynął do Oranu. Po przewiezieniu na linię frontu polska eskadra została przydzielona do 145 squadronu i wyposażona początkowo w Spitfire'y V, potem w IX. W czasie walk w Tunezji Król zestrzelił na pewno samodzielnie trzy samoloty: 4 kwietnia Bf 109, 20 kwietnia włoskiego Macchi MC.202 oraz 21 kwietnia kolejnego Messerschmitta. Po powrocie do Wielkiej Brytanii w lipcu 1943 r. skierowano go do najpierw do 303, a potem do 302 dywizjonu. 18 października 1943 r. objął dowództwo tej jednostki. Cały czas brał udział w lotach, lecz nie zestrzelił już żadnego samolotu. 5 lipca 1944 r. odszedł do dowództwa 11 Grupy Myśliwskiej, zaś od 1 października 1944 r. piastował funkcję dowódcy 61 OTU w Rednal. 30 stycznia 1945 r. przeniesiony został do 84 GSU (jednostki zapasowej 84 Grupy Myśliwskiej), gdzie został polskim senior officerem. 10 marca 1945 r. przeniesiony został na stację Andrews Field, został dowódcą 3 Skrzydła Myśliwskiego, latającego na Mustangach. 25 kwietnia 1945 r. poprowadził dwa dywizjony skrzydła (303 i 316) na eskortę Lancasterów atakujących siedzibę Hitlera w Berchtesgaden w Alpach. 16 lipca 1945 r. przeniesiony został do Ahlhorn, gdzie stacjonowało 131 Skrzydło Myśliwskie (dywizjony 302, 308 i 317) i objął tam funkcję "Wing Commander Flying" - oficera ds. dowodzenia w powietrzu.

Karol Pniak Urodził się 26 stycznia 1910 roku w Jaworznie.

13 lutego został zakwalifikowany do PFT. 13 marca odleciał na Bliski Wschód. W "Cyrku Skalskiego" walczył do 12 maja. Po powrocie do Anglii trafił do III Polskiego Skrzydła. Następnie od 24 września pracował jako instruktor w Grangemouth. 23 listopada zaczął służbę na stacji Northolt, jako kontroler lotów. 20 grudnia 1943 po raz drugi otrzymał Krzyż Walecznych. 12 marca 1944 roku przeniesiono go do Rednal, do 61 OTU, tym razem jako instruktora.

Eugeniusz Horbaczewski (ur. 28 września 1917, zm. 18 sierpnia 1944), polski lotnik, as myśliwski II wojny światowej, nazywany "Dziubek".
Urodził się 28 września 1917 w Kijowie.

W lutym 1943 zgłosił się ochotniczo do tworzonej wówczas eskadry Polski Zespół Myśliwski ("Cyrk Skalskiego"), walczącej od marca w Tunezji. 28 marca 1943 zestrzelił tam bombowiec Ju 88, 2 kwietnia i 6 kwietnia myśliwce Bf 109, a 22 kwietnia dwa kolejne Bf 109.

Bohdan Arct przyszedł na świat 27 maja 1914 r. w Warszawie.

Na początku 1943 r. złożył podanie o przyjęcie do Polish Fighting Team. Podanie zaakceptowano i 13 lutego 1943 r. Arct stawił się w West Kirby. Po krótkim pobycie tam w celu pobraniu ekwipunku tropikalnego, szczepienia itd., odjechał wraz z resztą polskich myśliwców do Glasgow, skąd statkiem "Letytia" odpłynął do Afryki. W Tunezji polską eskadrę wcielono do 145 squadronu i wyposażono w Spitfire'y V (zamienione potem na IX). 2 kwietnia 1943 r., podczas patrolu nad Gabes Arct uszkodził jednego Messerschmitta, jednakże sam został wzięty na cel przez dwa Bf 109, które celnymi seriami uszkodziły skrzydło i lufę działka jego Spitfire'a. Mimo to szczęśliwie udało mu się umknąć Niemcom i wrócić na lotnisko. 18 kwietnia zgłosił prawdopodobne zestrzelenie MC.202, a dwa dni później, 20 kwietnia, pewne zestrzelenie Bf 109. 21 kwietnia uszkodził kolejnego Messerschmitta.

Władysław Maciej Drecki urodził się 19 maja 1915 r. w Słupi na Kielecczyźnie.

Formowano tzw. Polish Fighting Team, który miał wziąć udział w walkach w Afryce Północnej. Drecki zgłosił się i został przyjęty. 13 lutego 1943 r. został skierowany na stację RAF West Kirby celem przygotowania, a 20 lutego wyruszył z Glasgow statkiem "Letytia" do Afryki. Od połowy marca do połowy maja 1943 r. latał bojowo w składzie PFT. 20 kwietnia zestrzelił jednego Bf 109 i uszkodził drugiego. Po rozwiązaniu jednostki jako jeden z trzech pilotów - obok kpt. Stanisława Skalskiego i por. Eugeniusza Horbaczewskiego - zgłosił chęć pozostania w brytyjskich jednostkach na dowódczych stanowiskach. 15 czerwca 1943 r. wraz z 244 Skrzydłem Myśliwskim przeniósł się na Maltę, gdzie został przydzielony, razem z pozostałymi dwoma polskimi pilotami, do 601 squadronu. Wkrótce potem Skalski objął dowództwo tej jednostki.

8 sierpnia Drecki został oddelegowany do 152 squadronu, na prośbę jego nowego dowódcy S/Ldr Bruce'a Ingrama, by objąć dowództwo eskadry "B". 1 września 1943 r. otrzymał awans na kapitana. Z lotniska Lentini skrzydło przeniosło się 6 sierpnia do Milazzo East, by wspierać z powietrza inwazję na Włochy pod Salerno. 11 września Drecki odniósł swoje czwarte i ostatnie zwycięstwo, zestrzeliwując kolejnego Bf 109.

13 września 1943 r. podczas startu do kolejnego lotu tego dnia nastąpiło pęknięcie opony w pilotowanym przez niego samolocie Spitfire VC (UM-U, ES112). Nie mogąc skorygować znoszenia, zaczepił lewym skrzydłem swego samolotu o nos innego Spitfire'a, zaparkowanego zbyt blisko pasa. Jego samolot miał podwieszony 90-galonowy zbiornik paliwa, który po zderzeniu eksplodował. Pilot poniósł śmierć na miejscu. Został pochowany w pobliżu lądowiska. Blisko rok później, 24 czerwca 1944 r., został ekshumowany - jego zwłoki przeniesiono na brytyjski cmentarz wojskowy w Katanii, gdzie spoczywają do dzisiaj.

Kazimierz Sporny Urodził się 17 lutego 1916 roku w Poznaniu.

Zakwalifikowany do Polish Fighting Team wyjechał wraz z całym zespołem do Afryki Północnej. Podczas walk w Tunezji siódmego kwietnia zgłosił zestrzelenie Me 109 w okolicach Kneiss Island, natomiast w rejonie Zembry 22 kwietnia zestrzelił dwa Me 109. 29 maja uhonorowany został Krzyżem Walecznych po raz trzeci.

Ludwik Martel urodził się 5 marca 1919.

Ludwik wyruszył do West Kirby 13 lutego 1943 , a 13 marca przybył na Bliski Wschód , w C-47 z innych polskimi pilotami do polskiej drużyny walki, znanym jako PFT "Cyrk Skalskiego".
Oddelegowany to 145 Szwadronu 1 operacji na Zachodniej Pustyni od 17 Marca do 12 Maja 1943. Został on dołączony do 145 Dywizjonu i działającego w zachodniej części pustyni od 17 marca do 12 maja 1943.
Ludwik uszkodził FW 190 4 kwietnia a 20 zniszczył Bf 109 i uszkodził Mc 200.

Mieczysław Wyszkowski urodził się 9 grudnia 1918 r. w Nowym Sączu.

Na początku 1943 r. zgłosił kandydaturę do polskiej eskadry, nazwanej potem Polish Fighting Team - jednostka ta miała zdobyć doświadczenia dla polskiego lotnictwa, niewykorzystywanego dotychczas do celów taktycznych. Jego wniosek rozpatrzono pozytywnie i 13 lutego 1943 r. udał się do West Kirby. Po pobraniu ekwipunku tropikalnego i serii szczepień 24 lutego wraz z kilkunastoma innymi polskimi myśliwcami odpłynął do Oranu. Po przetransportowaniu Polaków nad linię frontu włączono ich jako eskadrę "C" do 145 squadronu. Początkowo Polacy otrzymali Spitfire'y V, potem nowsze IX. 6 kwietnia 1943 r. Wyszkowski zgłosił prawdopodobne zestrzelenie Bf 109 (Niemiec poszedł w dół z czarnym dymem, pilot nie mógł obserwować zderzenia z ziemią, gdyż sam zaatakowany został przez dwa myśliwce). Patrolując nad wybrzeżem 18 kwietnia 1943 r. zauważył nad pustynią dwa Bf 109 i samodzielnie, bez pozwolenia dowódcy odłączył się od formacji. Został celnie ostrzelany z ziemi ogniem artylerii przeciwlotniczej. Usiłował na uszkodzonym samolocie odlecieć w stronę kolegów, lecz Messerschmitty zaatakowały i zestrzeliły bezbronnego Polaka. Jego "pogromcą" okazał się pilot 7./JG 53, Uffz. Georg Amon, który po raz pierwszy zestrzelił wrogi samolot (do końca wojny uzyskał dalszych 8 zwycięstw powietrznych). Ranny od kul Messerschmitta Wyszkowski wylądował bez podwozia na terytorium zajętym przez nieprzyjaciela. Niemcy opatrzyli mu rany, a następnie przetransportowali statkiem do Włoch.

Jan Kowalski urodził się 19 listopada 1916 roku w Mircze, pow. Hrubieszów, woj. lubelskie.

Z początkiem lutego 1943 roku został wybrany na członka zespołu pilotów myśliwskich, którzy utworzyli tzw. "Cyrk Skalskiego". Grupa ta, rozpoczęła służbę 14 marca w 145 brytyjskim dywizjonie myśliwskim w Afryce Północnej. Powrócił do Wielkiej Brytanii i 21 lipca został skierowany do 316 dywizjonu myśliwskiego.

Bronisław Malinowski urodził się 12 lutego 1912 we Lwowie.

Od lutego do maja 1943 ochotniczo walczył w Polskim Zespole Myśliwskim (Polish Fighting Team) w Tunezji, zestrzeliwując 6 kwietnia Bf 109.

Władysław Majchrzyk urodził się 10 czerwca 1914 roku w Opocznie, woj. kieleckie.

Mieczysław Popek